W świetle nowych przepisów zaproponowanych przez rząd, cudzoziemcy mieszkający w Polsce będą musieli spełniać określone wymagania, aby kwalifikować się do otrzymywania świadczeń socjalnych. Główne zmiany dotyczą powiązania pomocy finansowej z aktywnością zawodową oraz edukacją dzieci w polskich szkołach. Nowe zasady mogą znacząco wpłynąć na życie obcokrajowców, a w szczególności tych, którzy przybyli z krajów trzecich.
Nowe kryteria dla świadczenia 800 plus
Proponowana nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych, przedstawiona przez Rządowe Centrum Legislacji, ma na celu wprowadzenie bardziej rygorystycznych zasad przyznawania świadczenia 800 plus. Aby je otrzymać, co najmniej jeden z rodziców cudzoziemców musi być aktywny zawodowo, a ich dzieci muszą uczęszczać do polskiej szkoły. Takie restrykcje mają zapobiegać sytuacjom, w których cudzoziemcy z legalnym pobytem w Polsce opierają się głównie na wsparciu socjalnym.
Mechanizmy weryfikacji zamieszkania i pracy
Zmiany w ustawie przewidują, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie mógł co miesiąc sprawdzać, czy cudzoziemcy spełniają wymogi zamieszkania i pracy w Polsce. Weryfikacja będzie oparta na danych z rejestru Straży Granicznej. Dodatkowo, przyznanie świadczenia Dobry Start będzie uzależnione od wykazania się aktywnością zawodową lub posiadania ubezpieczenia zdrowotnego.
Nowe zasady dla nadawania numeru PESEL
Projekt ustawy wprowadza także zmiany w ewidencji ludności, wymagając osobistego stawiennictwa przy nadawaniu numeru PESEL, z wyjątkiem dzieci urodzonych w Polsce. Ta zmiana ma zapewnić, że wnioski o świadczenia dotyczą dzieci faktycznie zamieszkujących w Polsce.
Przedłużenie pobytu dla obywateli Ukrainy
Jednym z istotniejszych elementów projektu jest przedłużenie prawa legalnego pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski z powodu konfliktu zbrojnego, aż do 4 marca 2026 roku. Przedłużenie obejmuje także dokumenty pobytowe oraz wizy krajowe. Projekt ma na celu również wzmocnienie mechanizmów kontroli oraz ograniczenie niektórych wyjątkowych rozwiązań.
Preferencje podatkowe i rejestracja cudzoziemców
W ramach nowelizacji, obywatele Ukrainy będą mogli korzystać z preferencji podatkowych do końca 2026 roku, w tym zwolnień z podatku PIT dla otrzymanej pomocy humanitarnej. Projekt zakłada również usprawnienie rejestracji cudzoziemców przez obowiązek rejestrowania danych przy przekraczaniu granicy oraz pobierania odcisków palców.
Ograniczenia w przyznawaniu zezwoleń na pobyt
Ustawa przewiduje zakończenie przyjmowania uchodźców do ośrodków zbiorowego zakwaterowania do 31 października 2025 roku, z pewnymi wyjątkami dla grup szczególnie wrażliwych. Rozszerzone zostaną również przesłanki do odmowy przyznania zezwoleń na pobyt czasowy, jeśli cudzoziemiec złożył fałszywe informacje. Zmiany obejmują także uproszczenie procedur uznawania kwalifikacji lekarzy spoza UE, co ma zapobiegać napływowi osób zależnych od polskich świadczeń.
Podsumowując, proponowane przez rząd zmiany stanowią próbę bardziej efektywnego połączenia świadczeń socjalnych z aktywnością zawodową cudzoziemców i ich integracją w polskim społeczeństwie. Nowe przepisy mają na celu nie tylko wzmocnienie kontroli systemu wsparcia, ale i zachęcenie cudzoziemców do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i gospodarczym kraju.